|
| Na ok³adce: Jacek Byczewski,
bransolety, stal, z³oto
|
|
fot. J. Malinowski
|
| W NUMERZE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bursztyn i inne ¿ywice kopalne ¶wiata.
Bursztyn ba³tycki - sukcynit |
|
Jedna z metod badawczych
Jedn± z wielu dzi¶ stosowanych metod identyfikuj±cych sukcynit jest spektroskopia absorpcyjna w podczerwieni (IRS). Krzywa uzyskana jako wynik badania wskazuje na wielko¶æ absorpcji monochromatycznego ¶wiat³a przechodz±cego przez przygotowan± pastylkê bromku potasu (KBr) utartego z bursztynem. Kszta³t jej zmienia siê ze zmian± d³ugo¶ci fali okre¶lonej za pomoc± liczby falowej w cm-1. Absorpcja jest zwi±zana z drganiem wi±zañ w grupach funkcyjnych (np. OH, CH, NO2,=CH2) cz±steczek zwi±zków organicznych wchodz±cych w sk³ad bursztynu. ¦wiat³o przechodz±ce jest wyra¿one procentow± warto¶ci± transmisji, która okre¶la stosunek wi±zki ¶wiat³a przechodz±cego do padaj±cego. Do badania wystarcza 1,5-2 mg bursztynu. Dla identyfikacji sukcynitu metoda IRS jest najtañsz± i podstawow± analiz± badawcz±.
Krzywa sukcynitu ma bardzo wyra¼ny odcinek diagnostyczny zwany ramieniem ba³tyckim, który tworzy siê z po³±czenia pasm o równej intensywno¶ci (=jednakowy procent transmisji) w przedziale 1200-1260 cm-1. Intensywno¶æ absorpcji jest tak¿e zale¿na od stopnia zwietrzenia bursztynu, ale ogólny kszta³t krzywej pozostaje niezmieniony (tak¿e dla bursztynu podgrzanego i prasowanego).
Postaæ wystêpowania
Niech mi Czytelnicy wybacz±, ¿e pozwolê sobie na mo¿e zbyt truistyczne przypomnienie: bursztyn nie ma postaci krystalograficznej - ¿ywica, przetwarzaj±c siê w bursztyn, nie krystalizowa³a. Fakt ten jest zreszt± koronnym argumentem dla tych, którzy twierdz±, ¿e bursztyn nie jest minera³em.
Bursztyn nie wystêpuje wiêc w postaci kryszta³u, ale nie wystêpuje równie¿ w postaci bezkszta³tnych ani przypadkowych form. Naturalne formy bursztynu zale¿ne by³y przede wszystkim od miejsca wycieku ¿ywicy i formy szczeliny, w której siê ona gromadzi³a. Zale¿± równie¿ od wielko¶ci wycieku, któr± warunkuje pora roku, rozleg³o¶æ skaleczenia, nas³onecznienie oraz wiek drzewa i stan jego zachowania (deska w p³ocie te¿ jeszcze jaki¶ czas wydziela ¿ywicê!).
Jeden z badaczy niemieckich w latach 30. w szczegó³ach omówi³ miejsca gromadzenia siê ¿ywicy w pniu drzewa, a graficzny obraz autorstwa badacza litewskiego Katinasa (1971), kolejno przez innych autorów uszczegó³awiany, znale¼æ mo¿na dzi¶ w licznych publikacjach i prawie na wszystkich wystawach bursztynu. Model ten potwierdzaj± starannie dobierane kolekcje form naturalnych, niestety w zbiorach muzealnych bardzo rzadkie i jeszcze rzadziej (poza Polsk±) eksponowane na wystawach. Tak± kolekcj± by³a dawna kolekcja königsberska, a dzi¶ jedn± z niewielu jest kolekcja form naturalnych bursztynu w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie prezentowana wed³ug prostego podzia³u na dwie grupy:
|
- formy powsta³e z ¿ywicy wyciekaj±cej z pnia i tworz±cej ró¿nego rodzaju na ogó³ niedu¿e nacieki zewnêtrzne (sople i formy soplopodobne) lub ró¿nej wielko¶ci nabrzmienia (krople), niektóre bogate w odciski tej czê¶ci pnia do której przylega³y;
- formy powsta³e w wyniku gromadzenia siê ¿ywicy w ró¿nego rodzaju, kszta³tu i wielko¶ci szczelinach wewn±trz pnia drzewa. W tej grupie zawarte s± najwiêksze spotykane bry³y bursztynu. Zapo¿yczaj±c terminu z jêzyka paleontologów, te formy mo¿emy nazwaæ o¶ródkami szczelin powsta³ych w ¿ywicuj±cych drzewach. Kszta³t ich odtwarza w ca³o¶ci albo czê¶ciowo przestrzeñ szczeliny. Wewnêtrzna powierzchnia szczelin zapisa³a siê przeró¿nymi odciskami na zewnêtrznej powierzchni bry³ bursztynu.
Z kszta³tów i wielko¶ci bry³ mo¿emy wnioskowaæ, ¿e macierzyste drzewa sukcynitu by³y du¿e i silnie ¿ywicuj±ce (tab.2).
|
|
|
|
ci±g dalszy >>>
|
|
Fatal error: require() [function.require]: Failed opening required '../../config/right.inc' (include_path='.:/usr/multiphp/php5.2/usr/share/php:/home/lib/php5.2:/home/lib/php5.2/pear') in /home/users/pj/public_html/archiwum/jubiler_3-14/index.php on line 46
|
