1) średnica i grubość rondysty;
2) wymiary (średnica) tafli;
3) wysokość całkowita;
4) wysokość części górnej (korony);
5) wysokość części dolnej (pawilonu);
6) wielkość koletu.
/4.JPG)
Rondystę tworzy linia (pas) rozgraniczająca część górną (koronę) od części dolnej (pawilonu) kamienia. Ponieważ w przekroju rondysty kamień o szlifie brylantowym jest najszerszy, przyjęto, że średnica rondysty stanowić będzie punkt odniesienia przy szacowaniu proporcji. W tym celu średnicę rondysty przyjmuje się za 100% i do niej odnosi inne wielkości: wielkość tafli, wysokość całkowitą, wysokość części górnej (korony), wysokość części dolnej (pawilonu) oraz grubość rondysty i wielkość koletu.
Ocenę grubości rondysty przeprowadza się na całym obwodzie rondysty, w miejscach pomiędzy fasetami rondysty korony i pawilonu. Wyznacza się minimum i maksimum grubości przyjmując następujący sposób opisu:
1) niezwykle cienka („nożowa”);
2) bardzo cienka;
3) cienka;
4) średnia (rondysta jest widoczna jako biała, cienka linia);
5) dość gruba (rondysta jest widoczna jako biała, gruba linia);
6) gruba (rondysta jest dwukrotnie grubsza od średniej);
7) bardzo gruba (rondysta jest trzykrotnie grubsza od średniej);
8) niezwykle gruba (rondysta jest czterokrotnie grubsza od średniej).
/5.JPG)
Rondystę, jeżeli nie jest pozbawiona cech naturalnych, opisuje się jako polerowaną lub fasetowaną. Wielkość tafli, wysokość korony i pawilonu określa się zwykle przy pomocy proporcjoskopu lub szacuje wizualnie przy 10 x powiększeniu. Otrzymane wartości podaje się w procentach w stosunku do średnicy rondysty przyjmowanej za 100. Tafla (czoło) kamienia ma największy wpływ na blask oszlifowanego diamentu. Jej zadaniem jest kierowanie do wnętrza kamienia jak największej ilości światła skupionego i równocześnie wyprowadzenia na zewnątrz jak największej ilości światła odbitego od faset części dolnej kamienia. Wynika z tego, że aby tafla mogła spełniać swoje funkcje powinna być jak największa. Oznaczałoby to jednak ograniczenie wpływu faset korony na dyspersję światła. Zaistniała zatem potrzeba ustalenia takich wzajemnych relacji, by wpływ tafli i korony był optymalnie zrównoważony. Wysokość całkowita jest miarą brylantu liczoną od koletu do tafli. Nie jest to jednak wielkość diagnostyczna, która mogłaby świadczyć o proporcji kamienia. Bardziej miarodajne są: stosunek wysokości korony i pawilonu do średnicy rondysty oraz grubość rondysty. Koletem określa się bardzo małą
/6.JPG)
płaszczyznę umieszczoną na wierzchołku dolnej części kamienia, równolegle do płaszczyzny tafli. Jego zadaniem jest ochrona pawilonu przed uszkodzeniem. Ponieważ światło wpadające do wnętrza kamienia może wychodzić bezpośrednio przez kolet, zatem powinien on być jak najmniejszy. Przy większych wymiarach, kolet obserwowany przez taflę, sprawia wrażenie czarnego otworu. Wielkość koletu określa się procentowo w stosunku do przeciętnej średnicy rondysty lub opisowo szacując wizualnie przy 10 x powiększeniu i określa według następujących kategorii:
1) brak/punktowy;
2) bardzo mały;
3) mały;
4) średni;
5) duży;
6) bardzo duży.
Według ustaleń międzynarodowych (CIBJO, IDC), a także Polskiej Normy PN-M-17007 z 2002 r., za proporcje bardzo dobre uznawano brylant o wielkości tafli 56-66%, wysokości korony 11-15%, wysokości pawilonu 41-45%, rondyście cienkiej do średniej oraz kolecie bardzo małym (punktowy) do małego (tab. 1). Brylanty, których proporcje szlifu oceniane są jako „doskonałe” (ang. excellent), mają dużo mniejszy zakres tolerancji parametrów szlifu (tab. 2). Przyjmuje się, że brylant powinien mieć, odpowiednio według IGI i HRD: wielkość tafli 58,5-63,5 i 57,5-64,5%, wysokość korony 12-16,5 i 12-16%, wysokość pawilonu 41-45 i 43-44,5%, rondystę 2-5 i 2,5-4% i kolet punktowy 0-0,5%. Do sprawdzenia czy proporcje są doskonałe stosuje
/7.JPG)
się specjalną lupę, przez którą ogląda się brylant od strony korony i pawilonu. Test proporcji nazywa się„Hearts & Arrows” („Serca i strzały”) (rys. 2). Jeżeli od strony korony widać wzór o kształcie „serc”(obraz faset głównych pawilonu), a od strony pawilonu „strzał” (obraz faset głównych korony), proporcje szlifu uznaje się za „doskonałe” lub „bardzo dobre”. Wprowadzenie dodatkowego stopnia oceny proporcji „excellent” (podobnie jak w cenniku Rapaporta klasy czystości SI3), przypomina trochę stary żydowski dowcip a propos stopniowania przymiotnika dobry: dobry, lepszy, najlepszy i najwyższy stopień ...ajajaj.
/2.JPG)
Od niedawna na rynku diamentów oszlifowanych (brylantów) pojawiła się kategoria kamieni, których proporcje szlifu oceniane są jako „doskonałe” (ang. excellent). Wiele osób zajmujących się obrotem diamentami zadaje pytanie na czym polega różnica pomiędzy proporcjami bardzo dobrymi a doskonałymi. /3.JPG)
Proporcje szlifu od 1979 r. (zalecenia CIBJO), podobnie jak czystość i barwa podlegają zunifikowanemu systemowi oceny. Dotyczy to w szczególności szlifu brylantowego, a podstawą do szacowania proporcji i ewentualnych, możliwych do przyjęcia granic tolerancji jest szlif standardowy Epplera (zalecenie IDC). Jego proporcje uznano za wzorcowe i do nich odnoszone są proporcje badanych kamieni. Proporcje te powinny mieścić się w ustalonych granicach tolerancji określanych dotychczas jako: bardzo dobre, dobre lub średnie do słabych (ocena dotyczyła zwykle starych szlifów brylantowych). Przypominam, że proporcje szlifu brylantowego okrągłego wyznaczają: