Bursztyn spotyka się na Kaszubach i Pomorzu od zawsze, przyroda ukazywała go ludziom nieomal powszechnie: wyrzucało go morze, wypłukiwały rzeki , znajdowano go w jeziorach i na polach. Aż chciałoby się uwierzyć opowieści księdza Bernarda Sychty, autora monumentalnego „Słownika gwar kaszubskich na tle kultury ludowej”, który tak pisze: „Kiedy Pan Bóg stworzył świat i usiadł, żeby odpocząć, zebrało się całe niebo, żeby oddać Jemu chwałę. Wszystkie anioły radośnie pokrzykiwały, że aż ziemia na dole drżała. Tylko jeden anioł wydawał się jakiś smutny i zamyślony, coś jakby łza zakręciła mu się w oku. Jak to Pan Bóg zauważył - zapytał go - co masz na sercu, że nie weselisz się razem z drugimi? Początkowo anioł zatrwożył się, ale potem zdobył się na odwagę i tak mówi: - Panie Boże, całą ziemię żeś suto przystroił i bogactwami obdzielił, tylko tam, gdzieś Kaszubów osiedlić postanowił, ubożuchno srodze. –Kiedy to cię tak niepokoi – powiedział Pan Bóg łagodnie – zajrzyj do tej tam skrzyni i wysyp wszystko co w niej zostało. Anioł usłuchał i wysypał na ziemię sporo żółtych kamuszków, a to był bursztyn. Stąd też w ziemi kaszubskiej więcej jest bursztynu niż gdzie indziej”.

 NORMA BURSZTYNU BATYCKIEGO

 Od zawsze istniał na Kaszubach  i Pomorzu bursztyn i istniała tradycja wykorzystywania go w naturalnej formie, jak i tradycja jego obróbki. Był użyteczny w życiu codziennym i od święta Od pokoleń związany jest z naszą ziemią i tradycją. A ona ukazuje nam bursztyn jako ekskluzywne dobro o wyjątkowych i tajemniczych właściwościach, pożądane przez wszystkie warstwy społeczne. Niektórym odpowiadał on w formie artystycznych dzieł dla zaspokojenia wysublimowanych doznań artystycznych, przydania sobie prestiżu, ozdoby, innym zaś w naturalnej formie dla zaspokojenia potrzeb związanych z wierzeniami, magią, medycyną.

Historia odnotowuje taki okres kiedy to wręcz powszechnie łączony był z naszym krajem jako „coś pięknego z Polski”. Nabywali go i wywozili odwiedzający nasz kraj handlowcy, podróżnicy i dyplomaci ukazując go Europie i światu. Dlatego dzisiaj, kiedy powstaje „norma bursztynu” dla Polski i Europy, nie może ona zaprzepaścić dorobku. Bursztynników minionych pokoleń, winna w jakiejś formie go uwzględniać. Jak i to, że bursztyn nie występuje wszędzie na świecie, lecz wyłącznie w Europie i to na określonym terenie: w okolicach Zatoki Gdańskiej, na Sambii i u nasady Helu, także na Lubelszczyźnie w okolicach Lubartowa, na Polesiu Wołyńskim, na Ukrainie oraz w okolicach Bitterfeldu. Obowiązkiem obecnie żyjących jest zadbanie o zachowanie wyjątkowej roli bursztynu bałtyckiego, jako tego znanego od pokoleń i wyodrębnienie go spośród innych żywic kopalnych, gdzie należałoby przyjąć za najbardziej poprawne”

Bryła bursztynu o masie 1655gramów znaleziona  w roku 2002 na polu w okolicach Kartuz.

WZORCE NIEZBĘDNYM ELEMENTEM OPISU BURSZTYNU

 Bursztyn bałtycki jest żywicą kopalną, występującą w morskich osadach od górnomiceńskich do dolnomioceńskich.

Jest minerałem o wyjątkowej wartości, kamieniem bardzo rożnorodnym, występującym na określonym terenie w środku Europy. Bardzo trudno określić go w sposób precyzyjnie jednoznaczny. A i opis zawsze będzie niepełny, ułomny oraz uzależniony od sposobu postrzegania. Inaczej patrzy na bursztyn geolog, inaczej gemmolog, botanik,entomolog, chemik, lekarz, odmiennie bursztynnik, jeszcze inaczej historyk czy też historyk sztuki. Także odbiorca ekspozycji muzealnej czy też bursztynowej biżuterii. A opis bursztynu przedstawiony w tworzącej się „normie bursztynu” jest nieczytelny, nie tylko dla przypadkowego odbiorcy, ale i dla bursztynników którzy go najlepiej znają. Każdy opis bursztynu będzie niewystarczający, aby go perfekcyjnie określić, ukazać jego piękno, wyjątkowe właściwości, jego wielką i różnorodną przydatność także dla współczesnego człowieka bez skonfrontowania go z naturalnym okazem. Dlatego trzeba przede wszystkim gromadzić i pokazywać jego wzorce, które to uważam za niezbędny element opisu. Od wielu już lat powstaje moja kolekcja wzorcowego surowego bursztynu, jego połfabrykatów, kamieni i wyrobów oraz innych żywic i imitacji. Obejmuje ona zarowno wzorce ekspozycyjne jak i okazy o walorach badawczych. Pochodzą one od osób zaufanych, współpracujących ze mną, ze znanego i opisanego źródła. Trudno przecenić je w pracy każdego rzeczoznawcy bursztynu. Kolekcja pozwala, na swobodne, w zależności od konkretnej potrzeby, badanie bursztynu, także przez możliwość porównania. Na badanie procesów jakim substancja podlega; choćby starzenia się bursztynu. Pozwala na natychmiastowe, praktyczne weryfikowanie związanych z jego materią wątpliwości. Pomocna będzie każdemu na stałe uzupełnianie i doskonalenie wiedzy o bursztynie i innych żywicach. Eksponowana stanowi wyjątkowy element edukacji.

WZORCE NIEZBĘDNYM ELEMENTEM BADANIA BURSZTYNU

 Spektroskopia w podczerwieni to obecnie ważna, ale tylko jedna z podstawowych metod badania bursztynu. Dr inż. Ewa Wagner Wysiecka pracownik naukowy Politechniki Gdańskiej, jedyna na Wybrzeżu specjalistka, która od kilku lat identyfikuje bursztyn metodą spektroskopii w podczerwieni tak pisze „Na podstawie analizy uzyskanego widma można jednoznacznie, szybko i względnie niedrogo – w porównaniu z innymi możliwymi do zastosowania metodami - określić, czy dana substancja jest bursztynem bałtyckim” , i, aby tak się stało konieczne są widma wzorcowe, z którymi porównuje się widmo badanego materiału. Nie jest to łatwe, ponieważ, jedyny opracowywany od wielu, wielu lat, katalog krzywych IR, stanowiący dorobek pracy prof. Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz znajduje się w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Czeka na ostateczne opracowanie i opublikowanie w formie atlasu wzorcowych krzywych zarówno żywic kopalnych i subfosylnych, jak i żywic sztucznych. Trudno wyobrazić sobie bursztyn opisywany jako substancję o określonym ” widmie w podczerwieni znajduje się w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Czeka na ostateczne opracowanie i opublikowanie w formie atlasu wzorcowych krzywych zarówno żywic kopalnych i subfosylnych, jak i żywic sztucznych. Trudno wyobrazić sobie bursztyn opisywany jako substancję o określonym ” widmie w podczerwieni … „ oraz dostrzec sens takiego zapisu „normy bursztynu” - handlowej normy bursztynu - normy dla celów regulacji obrotu gospodarczego.      

 Bursztyn bada się już od wielu lat i można nadal to robić wieloma metodami także w zakresie metod spektroskopowych, metod chromatograficznych i innych. Wielce prawdopodobne jest więc, że jak pisze dr Aniela Matuszewska, „..wraz z rozwojem instrumentalnych metod zwiększają się możliwości badań podstawowych, pozwalające na dokładniejsze poznanie fizykochemicznej natury sukcynitu. A tradycyjna, najprostsza metoda – jaką jest próba zapachowa, która pozwala zidentyfikować bursztyn po jego charakterystycznej żywicznej woni, znanej wszystkim z uroczystych obrzędów kościelnych, pozostanie nadal. Czytając Felietony Roberta Pytlosa na bursztynowym portalu odniosłam wrażenie (i nie tylko ja), że ich autor nie rozumie, a nawet nie lubi bursztynu. Dworuje sobie i ironizuje z ważnych spraw bursztynu i bursztynników, także z cytatu znanego z dawnych akt sądowych, ze sporów jakie wiedli w przeszłości bursztynnicy „bryły równe sobie ciężarem nie mają jednakowej ceny, która zależy od czystości, przejrzystości, rzadkości, szlachetności kolorów” . Cytatu ważnego, który świadczy o doskonałej praktycznej znajomości struktury bursztynu przez dawnych bursztynników. Ta mądrość respektowana jest i obecnie na rynku obrotu surowcem bursztynowym. Autor Felietonów patrząc na ten rynek powierzchownie, bez „znajomości rzeczy”, z przekąsem pisze „Tymczasem ciągle w hurtowniach, oprócz unikatów i większych bursztynów, handluje się przy użyciu klasyfikacji wagowej (nie do wiary)” Jednak zanim jakakolwiek bryłka bursztynu, a jestem przekonana że nie ma dwóch identycznych bryłek podobnie, jak nie ma dwóch identycznych osób, trafi do określonego przedziału „klasyfikacji wagowej obrocie hurtowym, jest oceniana i wyodrębnia się między innymi:

• bryłki bursztynu warstwowe, także z dużą przewagą detrytusu roślinnego,

• z inkluzjami (bryłki w tym celu się podświetla),

• ciekawe naturalne formy – krople, sople,

• niektóre o bardzo skomplikowanej formie z licznymi zagłębieniami i otworami, w ostatnim czasie proponuje się jako

„upominkowe”,

• bywa prefabrykowany np. mocno zwietrzały często jest„piaskowany”,

• dostępny jest również w formie tzw. „ociosków”. Oddziela się inne żywice towarzyszące bursztynowi w złożu także tzw. bursztyn „młody”. Rozróżnia się czy bursztynowy surowiec pochodzi z morza i plaż przybrzeżnych, z Sambii czy też z Ukrainy. Ostatecznie, oczywistym jest, że się go waży

WYJĄTKOWY, TAJEMNICZY PREZENT

Bursztyn interesował ludzi nauki i to już w starożytności, jako wyjątkowy przedmiot badań. Kolejne pokolenia naukowców i bursztynników odsłaniały „boski prezent”, poznając jego nowe właściwości, nowe sposoby obróbki. Jednak mimo wielowiekowej fascynacji, zainteresowania  I wykorzystywania, skrywa on dotąd jeszcze wiele tajemnic, które rozwiewać będą kolejne pokolenia które zauroczy bursztyn i jego niezwykła tajemnicza aura. Swoje piękne „cegiełki” do historii bursztynnictwa w ostatnim czasie dołożyli: obok Taty, człowieka bardzo pracowitego, autentycznego i skromnego, obdarzonego szczególnym darem oddziaływania przykładem własnego życia Jerzego Budnika; także wyjątkowy, niezwykle życzliwy dla innych badacz i kolekcjoner profesor Jan Koteja; wspaniały wychowawca obecnych pokoleń bursztynników Józef Nierzwicki; badaczka bursztynu, jego natury i barw dr Krystyna Leciejewicz z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie; Aleksander Żurawlow światowej sławy konserwator zabytków artystycznego bursztynnictwa. Ich życiowe dokonania to „solidne cegiełki”, które przyczyniają się do budowania pięknej tradycji bursztynu = bursztynu bałtyckiego = sukcynitu..