Wobec tak niestałego składu chemicznego, zarówno barwa, jak i własności optyczne tego minerału są zróżnicowane. Najczęściej aksynit jest fioletowobrunatny do czerwono- lub zielonkawobrunatnego. To zróżnicowane zabarwienie powoduje, że w obrazie mikroskopowym obserwuje się zmienny pleochroizm: a – lekko zielonkawy lub lekko brunatny, b – fioletowy do niebieskiego, g – bezbarwny do lekko żółtego. Często nawet w jednym krysztale daje się zaobserwować różne własności optyczne.

 

Aksynit krystalizuje w układzie trójskośnym przeważnie w postaci tabliczkowatych, ostro zakończonych, klinowatych kryształów (stąd jego nazwa z języka greckiego axine, tzn. klin, siekiera, topór). Najczęściej tworzy charakterystyczne szczotki krystaliczne. W skałach występuje zwykle w skupieniach ziarnistych; jego ksenomorficzne osobniki tworzą formy o przekrojach ostrokątnych.

 

Mimo dużej twardości  – 6,5–7 w skali Mohsa – jest minerałem kruchym, co powoduje, że w procesie jego obróbki wymagana jest szczególnie duża ostrożność. Podyktowane jest to również wyraźną łupliwością według (100). Minerał ten posiada połysk szklisty. Współczynniki załamania światła są następujące: na – 1,674–1,693; nb – 1,681–1,701; ng – 1,684–1,704. Dwójłomność D = ng - na = 0,09 - 0,011.

 

Aksynit jest charakterystycznym minerałem pneumatolizy boronośnej, najczęściej mającej swe źródło w magmie granitowej, tj. w środowisku skał bogatych w wapń i glin. Spotykany jest także często w marglistych wapieniach zmetamorfizowanych kontaktowo przez intruzje granitowe i zmienionych przez następujące w ślad za tym procesy metasomatyczne. Występuje ponadto w skarnach, w zmetamorfizowanych łupkach amfibolowych, a także w spilitach, do których miał miejsce dopływ boru. Najbogatsze w ten minerał są hornfelsy aksynitowe, zwane limurytami. Są to skały metasomatyczne powstałe wskutek kontaktowego przeobrażenia wapieni na styku z granitami. W skałach tych udział aksynitu stanowi ponad 50% obj. Towarzyszą mu: diopsyd, aktynolit, zoisyt, albit, kwarc i in. Aksynit spotykany jest również w druzach granitowych i w zmineralizowanych szczelinach ciosowych różnych innych skał. O wiele rzadziej notowany jest w utworach regionalnie zmetamorfizowanych pochodzenia osadowego.

 

Ogólnie aksynit należy do minerałów rzadko występujących w przyrodzie. Pięknie wykształcone kryształy tego minerału spotykane są w Brazylii (stan Bahia), na Sri Lance, w Japonii (Pbira, Toroku, Miyazaki), Australii, Meksyku, USA (Pala w Kalifornii, Course Gold w Newadzie), a także w Rosji (Syberia, Ural). W Europie aksynit stwierdzono m.in.: we Francji (Bourg d’Oisans), Szwajcarii (Scopi), Wielkiej Brytanii (Kornwalia), sporadycznie też w: Czechach, Finlandii i Norwegii. W Polsce spotykany jest jedynie na Dolnym Śląsku w zmineralizowanych szczelinach granitoidów strzegomskich. Kryształy długości ok. 3 cm zostały znalezione w pegmatytach w Żółkiewce, a nieco mniejsze osobniki – w Grabinie koło Strzegomia i Czernicy koło Jawora. Bardzo często towarzyszy mu inny krzemian boronośny– bavenit – Ca4Al2Ba2[(OH)2/Si9O26].

 

Większe okazy aksynitu o barwie fioletowej i niebieskiej są wykorzystywane w jubilerstwie. Decydującymi parametrami są niewątpliwie barwa i połysk kamienia, a rzadkość jego występowania w przyrodzie przekłada się na wartość materialną. Obrabiane są bądź w formie niskich kaboszonów lub też szlifem fasetkowym. Najczęściej jednak minerał ten, zwłaszcza w Polsce, ma jedynie znaczenie kolekcjonerskie.

 

[ drukuj ]